کتاب پاکوپنیا قطعاتی برای تکنوازی دانشجویان دستگاههای فلامنکو (فرزاد امیرانی)

مقدمه کتاب پاکوپنیا

---

آندلس، سرزمینی که سنت موسیقائی اش در دل تاریخ کهن آن جای دارد، بدون تردید دارای سنتی متاثر از فرهنگهای مختلف پیشینیان خود میباشد که یا از آن خطه عبور میکرده و یا در آنجا سکنی گزیده اند.

آندلس به مدت چند قرن، یعنی در همان دوره ای که کوردوبا پایتخت جهان اسلام در غرب محسوب میشد، تحت سلطه مورها بود. بنابر این موسیقی این سرزمین از پیش ترها دارای حال و هوائی شرقی بوده است.

بعدها در حدود سال ۱۴۴۷ میلادی قبایل متعددی از کولی ها از طریق کاتالونیا وارد خاک اسپانیا شدند. محل زندگی آنها غالبا در مزارع بود و مانند دوره گردها روزگار سپری می­کردند.

کولی ها، که با توجه به شرایط زندگی شان واضح است نمی­توانسته اند شاعران بزرگی باشند، بر عکس در رابطه با ریتم و موسیقی دارای قابلیت های برجسته ای بودند.

آنها در آندلس به انواع متنوعی از موسیقی برخوردند که فوق العاده غنی و شاعرانه بودند. برخلاف دیگر انواع موسیقی که در دیگر مناطق اسپانیا شنیده بودند، این موسیقی محلی چنان با خصوصیات و روحیات آنها متناسب بود که خیلی زود به قسمتی از وجود آنها بدل گشت.

کتاب پاکوپنیا فرزاد امیرانیکولی ها از یک طرف این موسیقی را تقلید میکردند، و از طرف دیگر عناصر جدیدی به آن می افزودند. حاصل این “ازدواج” پدیده ای به نام “فلامنکوی آوازی” بود که نه “موسیقی کولی ها” و نه “موسیقی محلی آندلس”،بلکه ترکیبی از هر دوی آنها بود.

بنابراین میتوان بدون کوچکترین تردیدی ادعا کرد که دوعنصر فلامنکو را آندلس و کولی ها تشکیل میدهند.

در زمان شروع فلامنکو هیچکس نمیتواند با اطمینان اظهار نظر نماید زیرا شواهد ثبت شده در این رابطه بسیار معدود می باشد. اولین مورد ثبت شده حکایت از یک خواننده “سگریاس” به نام Tio el de la Juliana دارد که حدوداً در سال ۱۷۸۰ بi آوازخوانی می­پرداخته است.

اما همین مورد نیز تا حدی مشکوک به نظر میرسد زیرا اولا این موضوع یک قرن بعد یعنی در سال ۱۸۸۱ ذکر شد، و ثانیا امروزه اکثرا بر این عقیده اند که سگریاس از توکه دیگری به نام TONAS مشتق شده است.

در تاریخ فلامنکو، سه دوره حائز اهمیت بیشتری میباشند. اولین دوره از ابتدای قرن نوزدهم تا ۱۸۶۰ میباشد که در این دوره فلامنکو بخشی از زندگی کولی های آندلس و مردم فقیر محسوب میشده است بصورتی که آنها این هنر را برای خود نگاه داشته و هرگز خارج از اجتماعات خود به اجراء آن نمی­پرداختند.

کتاب پاکوپنیا فرزاد امیرانی

دومین دوره که شامل سال های ۱۸۶۰ تا ۱۹۱۰ می باشد به دوره (CAFES CANTANTES) معروف است. در این دوره اماکن یا باشگاه های ویژه ای جهت اجراء فلامنکو تاسیس شدند. از آن زمان تا کنون فلامنکو از محیط طبیعی خود خارج شده است تا خود را به جهانیان بشناساند.

هیچگونه گواهی دال بر استفاده از ساز گیتار در دوره اول وجود ندارد. اما در دوره دوم، گیتار که از قبل ساز اصلی اسپانیائی ها محسوب میشده، برای همراهی و همچنین تقویت صدای انسان مورد استفاده قرار میگرفت.

نکته قابل توجه و شگفت­ انگیز این است که گیتار که بعدها به دو عنصر دیگر آواز و رقص اضافه شد، تنها عنصر فلامنکو است که میتواند به تنهائی نیز به هنرنمائی بپردازد.

زمانی که گیتار برای همراهی مورد استفاده قرار می گیرد، هدف نوازنده گیتار این است که به خواننده یا رقصنده کمک کند تا هنر خود را به بهترین وجه متجلی سازد.

بنابراین نوازنده گیتار باید فضای مناسب هر قطعه را خلق نماید و ملودی خواننده را با تمام افت و خیز­هایش، با ریتمی واضح و قاطع تعقیب نماید. وی همچنین میبایست با نواختن فالستا­ها و یا بخش ­های کوتاه ملودی در بین ابیات خواننده، قطعه را رنگ آمیزی نماید. در اینصورت نوازنده گیتار مطلقاً در خدمت آواز بوده و بطور کامل از آن الهام میگیرد.

هنگام تکنواری، نوازنده میبایست تمام فضای یک قطعه فلامنکو را به تنهائی خلق نماید. در چنین حالتی فالستاها موسیقائی تر، و با ظرافت و جزئیات بیشتری نواخته میشوند تا بتوانند آواز را تقلید کنند.